Αβασίδες

Δυναστεία χαλίφηδων, η οποία διαδέχτηκε το 747 τη δυναστεία των Ομεϊαδών. Ιδρυτής της υπήρξε ο Αμπούλ-Αμπάς, ο επιλεγόμενος αλ Σαφάχ(αιμοδιψής). Ενώ οι Α. εδραίωναν την εξουσία τους, ο τελευταίος από τους Ομεϊάδες, αφού γλίτωσε από τη σφαγή που είχε οργανώσει ο Αμπούλ-Αμπάς, κατέφυγε στην Ισπανία, όπου ίδρυσε ανεξάρτητο χαλιφάτο στην Κόρντομπα. Οι Α. μετέφεραν την πρωτεύουσα από τη Δαμασκό στη Βαγδάτη και αναδιοργάνωσαν το κράτος με βάση περσικά και βυζαντινά πρότυπα, εντελώς νέα για τον αραβικό κόσμο. Σημαντική ώθηση δόθηκε στις τέχνες και στις επιστήμες και επικράτησε γενική ευημερία. Η Βαγδάτη, άσημη επαρχιακή πόλη έως τότε, έγινε πλούσιο εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Μνημεία της αβασιδικής περιόδου σώζονται στην Αίγυπτο και σε ολόκληρη την Πρόσω Ασία. Σημαντικότερα είναι το τέμενος του Ιμπν Τουλούν στο Κάιρο και τα κτίσματα της Σαμάρα (Βερσαλίες της Ανατολής). Στα χρόνια των Α. μεταφράστηκαν στα αραβικά πολλά ελληνικά έργα, ιατρικά, μαθηματικά, γεωγραφικά, αστρονομικά και φιλοσοφικά, αρκετά από τα οποία τελικά σώθηκαν στην αραβική τους μετάφραση. Η δυναστεία των Α. έφτασε στο απόγειο της ακμής της με τον Χαρούν αλ-Ρασίντ (786-809). Κατόπιν άρχισαν να την υποκαθιστούν τοπικές δυναστείες, οπότε παρήκμασε. Εξαφανίστηκε οριστικά το 1258, όταν οι Μογγόλοι του Ουλαγκού, εγγονού του Τζένγκις Χαν, κατέστρεψαν τη Βαγδάτη. Το «Μαλβίγια», μιναρές του 9ου αι. με ελικοειδή άνοδο, στη Σαμάρα του Ιράκ, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αβασιδικής αρχιτεκτονικής. Το εσωτερικό ενός τζαμιού στη Δαμασκό, που ανήκει στην εποχή των Αβασιδών.